International Labour Day :139 वर्षांपूर्वी झालेल्या या आंदोलनामुळे आपल्याला मिळाले 15 ऐवजी 8 तास काम करण्याचे स्वातंत्र्य

वर्ष होते 1884. पाश्चात्य देशांमध्ये औद्योगिकीकरण झपाट्याने वाढत होते आणि यासोबतच त्यांच्या शोषणाला वाव देखील मिळत होता. त्यावेळी 15-15 तास काम करायला लागत होते. त्यांच्या धैर्याची उत्तर देत होती, परंतु ते एकत्र येऊ शकले नाहीत. शेवटी एक दिवस आला, जेव्हा त्याचा संयम सुटला. अमेरिका आणि कॅनडाच्या कामगार संघटना एकत्र आल्या. त्यांनी ठरवले की 1 मे 1886 नंतर कोणत्याही किंमतीत 8 तासांपेक्षा जास्त काम करायचे नाही. ते आपल्या मुद्द्यावर ठाम राहिला.

1 मे पासून त्यांनी काम बंद केले. उद्योगधंद्यांची गती मंदावली. इतर कंपन्यांमधील काम ठप्प पडू लागले. अमेरिकेतील विविध शहरांमध्ये कामगारांचा संप सुरू झाला, पण शिकागो हे आंदोलनांचे केंद्र राहिले. संपाचा सर्वाधिक परिणाम येथे दिसून आला. सर्वाधिक हिंसाचार येथे झाला आणि त्याला शिकागो चळवळीचे ठिकाण म्हणून ओळखले जाऊ लागले.

पहिले दोन दिवस संप आणि निदर्शने शांततेत होती, मात्र तिसऱ्या दिवशी म्हणजे 3 मे रोजी परिस्थिती आणखीनच बिघडली. शांततापूर्ण आंदोलक हिंसक झाले. पोलिसांनी गोळीबार केला आणि दोन मजुरांना जीव गमवावा लागला. दुसऱ्या दिवशी हिंसाचार वाढला. 12 लोक आणि 7 पोलिसांचा मृत्यू झाला.

यानंतर जगातील अनेक देशांमध्ये कामगारांची निदर्शने सुरू झाली. ब्रिटनच्या हायड पार्कमध्ये 3 लाख कामगारांनी 8 तास काम करण्याची मागणी लावून धरली. हळूहळू मजुरांची मागणी जगातील इतर देशांमध्ये पसरली आणि त्याला आधार मिळाला. या आंदोलनांचा परिणाम बहुतांशी अमेरिकेतील उद्योगांवर झाला. मात्र, कंपन्यांनी त्यांची मागणी मान्य न करण्याचा आग्रह धरला.

आंदोलन सुरू होऊन 3 वर्षानंतर कामगारांच्या निदर्शनाचा परिणाम दिसून आला. 1889 मध्ये आंतरराष्ट्रीय समाजवादी परिषद भरली. या बैठकीत मजुरांच्या कामाचे तास निश्चित करण्यात आले. त्यांच्याकडून केवळ 8 तास काम घेण्याच्या धोरणावर शिक्कामोर्तब करण्यात आले. एवढेच नाही तर कामगारांना 1 मे रोजी सुट्टी देण्याचेही सांगण्यात आले.

1 मे रोजी चळवळ सुरू झाल्यापासून हा दिवस कामगारांना समर्पित करण्यात आला आणि कामगार दिन साजरा करण्यास सुरुवात झाली. आज कामासाठी 8 तासांचा नियम आहे, याचे कारण शिकागो आंदोलन आहे, ज्यात कामगारांनी आपले रक्त आणि घाम गाळला. जगातील अनेक देशांमध्ये 1 मे हा राष्ट्रीय सुट्टी म्हणून साजरा केला जातो.

भारतात 1 मे 1923 रोजी कामगार दिनाची सुरुवात झाली. हिंदुस्थानच्या मजूर किसान पक्षाने मद्रास (आताचे चेन्नई) येथे पाया घातला. त्यांच्या प्रचाराला डाव्या आणि समाजवादी पक्षांनी पाठिंबा दिला होता. कामगारांच्या संघर्षाचे आणि एकतेचे प्रतीक म्हणून पहिल्यांदा लाल ध्वजाचा वापर करण्यात आला. तेव्हापासून भारतात दरवर्षी 1 मे रोजी कामगार दिन साजरा करण्यास सुरुवात झाली.