IPL कधीपासून सुरू झाले? आधी किती संघ होते? कोण कधी जिंकलं? जाणून घ्या सर्व माहिती

IPL : जर तुम्हाला कोणी विचारले की आयपीएल म्हणजे काय? तर तुम्ही उत्तर द्याल की आयपीएल ही एक स्पर्धा आहे जी दरवर्षी बीसीसीआयकडून भारतात आयोजित केली जाते. तर तुमचे म्हणणे अगदी बरोबर आहे, पण तुम्हाला आयपीएलशी संबंधित काही महत्त्वाच्या गोष्टी माहित आहेत का, आयपीएलच्या सुरुवातीला किती संघ होते, या स्पर्धेची कल्पना सुरुवातीला बीसीसीआयला कोणी दिली आणि हे संघ कोण आहेत हे सर्व. आजच्या या लेखात आम्ही तुम्हाला IPL बद्धल सर्व माहिती सांगणार आहोत.

आयपीएल (भारतीय प्रीमियर लीग) ही बीसीसीआय द्वारे दरवर्षी आयोजित केलेली स्पर्धा आहे. आणि ही स्पर्धा २००७ मध्ये बीसीसीआयचे अध्यक्ष आणि उद्योगपती ललित मोदी यांनी बीसीसीआयला प्रस्ताव दिला की दरवर्षी एप्रिल ते मे या कालावधीत या प्रकारची स्पर्धा व्हावी आणि बीसीसीआयने त्यांचा प्रस्ताव मान्य केला. आणि त्यानंतर २००८ पासून त्याची पहिली आवृत्ती झाली. आणि पहिल्याच वर्षी आयपीएल ही केवळ भारतातच नव्हे तर जगभरात सर्वाधिक लोकप्रिय आणि सर्वाधिक पाहिली जाणारी स्पर्धा बनली. सुरुवातीला पेप्सी आयपीएल होती जी ड्रीम ११ आयपीएल म्हणूनही प्रसिद्ध झाली. पण २०१६ मध्ये ते Vivo IPL (एक मोबाईल कंपनी) म्हणून ओळखले जाऊ लागले. सुरुवातीला ८ संघ होते. संघांची नावे पुढीलप्रमाणे-

• मुंबई इंडियन्स
• चेन्नई सुपर किंग,
• राजस्थान रॉयल्स,
• दिल्ली कॅपिटल्स,
• किंग्ज इलेव्हन पंजाब,
• कोलकाता नाईट रायडर्स,
• डेक्कन चार्जर्स,
• रॉयल चॅलेंजर्स बंगलोर,
• गुजरात टायटन्स, (२०२२ मध्ये नवीन संघ सामील झाला)
• लखनौ सुपरजायंट्स, (२०२२ मध्ये नवीन संघ सामील झाला)

२००८ साली जेव्हा IPL चा पहिला सिझन सुरु झाला तेव्हा त्या वेळी फक्त ८ संघ IPL खेळायचे. यानंतर, २०१० मध्ये आणखी दोन संघांचा समावेश करण्याची घोषणा करण्यात आली, या दोन संघांची नावे पुणे वॉरियर्स इंडिया आणि कोची टस्कर्स केरळ अशी होती. या दोन संघांच्या समावेशानंतर २००९ च्या चॅम्पियन संघ डेक्कन चार्जर्सने बीसीसीआयच्या काही अटींचे उल्लंघन केले, ज्यामुळे संघ रद्द करण्यात आला आणि २५ ऑक्टोबर २०११ रोजी झालेल्या लिलावात संघाचे नाव सनरायझर्स हैदराबाद ठेवण्याचा निर्णय घेण्यात आला. आणि अशा प्रकारे IPL २०११ मध्ये १० संघ मैदानात उतरले. पण 2012 मध्ये कोची टस्कर्स केरळ हा संघ रद्द करण्यात आला त्यामुळे आता आयपीएल खेळण्यासाठी फक्त ९ संघ होते. पण २००९ चा चॅम्पियन संघ डेक्कन चार्जर्स देखील २०१२ मध्येच बाहेर पडला आणि अशा प्रकारे आता ८ संघ होते. आणि २०१४ मध्ये राजस्थान रॉयल्स, चेन्नई सुपर किंग्स, कोलकाता नाइट रायडर्स, मुंबई इंडियन्स, दिल्ली कॅपिटल्स, किंग्ज इलेव्हन पंजाब, रॉयल चॅलेंजर्स बंगलोर आणि सनरायझर्स हैदराबाद हे फक्त ८ संघ राहिले. यानंतर २०१६ मध्ये राजस्थान रॉयल्स आणि चेन्नई सुपर किंग्ज या दोन्ही संघांवर मॅच फिक्सिंग आणि सट्टेबाजीचे आरोप झाले, त्यामुळे या दोन्ही संघांना पुढील २ वर्षांसाठी निलंबित करण्यात आले. आणि या दोन संघांच्या जागी रायझिंग पुणे सुपरजायंट्स आणि गुजरात लायन्स अशा दोन संघांचा समावेश करण्यात आला. आणि २०१८ मध्ये रायझिंग पुणे सुपरजायंट्स आणि गुजरात लायन्सला पुन्हा काढून टाकण्यात आले. आणि राजस्थान रॉयल्स आणि चेन्नई सुपर किंग्ज यांना पुन्हा खेळण्याची परवानगी देण्यात आली. अशाप्रकारे, ८ संघांनंतर, २०२२ मध्ये गुजरात टायटन्स आणि लखनौ सुपरजायंट्स असे आणखी दोन संघ जोडले गेले, अशा प्रकारे २०२२ मध्ये, एकूण १० संघ आयपीएल विजेतेपद जिंकण्यासाठी मैदानात उतरले आहेत.

आयपीएलचे विजेतेपद जिंकलेले संघ 

२००८ साली जेव्हा आयपीएलचा पहिला सीझन सुरू होता, त्यावेळी एकूण ८ संघ होते आणि अंतिम फेरीत चेन्नई सुपर किंग आणि राजस्थान रॉयल्सचा संघ मैदानात उतरला होता, ज्यामध्ये राजस्थान रॉयल्स संघाने बाजी मारली होती. ३ गडी राखून हा सामना राजस्थान संघाने जिंकला होता. अंतिम सामना नवी मुंबईतील डीवाय पाटील स्टेडियमवर पार पडला.

२००९ मध्ये डेक्कन चार्जर्सने रॉयल चॅलेंजर्स बंगळुरूचा ६ धावांनी पराभव करून विजेतेपद पटकावले आणि हा सामना काही कारणास्तव भारतात न राहता दक्षिण आफ्रिकेच्या जोहान्सबर्ग येथील वांडरर्स स्टेडियमवर झाला.पण काही कारणास्तव अंतिम सामना २००९ च्या दक्षिण आफ्रिकेत आयोजित करणे आवश्यक होते.

नवी मुंबईतील डीवाय पाटील पाटील स्टेडियमवर २०१० मध्ये चेन्नई सुपर किंग्ज आणि मुंबई इंडियन्स २०१० चे विजेतेपद जिंकण्यासाठी मैदानावर लढत होते, ज्यामध्ये मुंबई इंडियन्सचा २२ धावांनी पराभव झाला आणि चेन्नई सुपर किंग्स २०१० चे विजेतेपद जिंकण्यात यशस्वी ठरले.

२०११ चा किताब पुन्हा चेन्नई सुपर किंगने आपल्या नावावर केला यावेळी चेन्नई सुपर किंगने एमए चिदंबरम स्टेडियम चेन्नई स्टेडियमवर रॉयल चॅलेंजर्स बंगळुरूविरुद्ध आपली सर्वोत्तम कामगिरी दाखवली आणि सलग दुसऱ्यांदा आयपीएलचे विजेतेपद पटकावत चेन्नई सुपर किंग्स यशस्वी ठरले. रॉयल चॅलेंजर्स बंगलोरचा ५८ धावांनी पराभव करून सामना जिंकला.

२०१२ हे आयपीएलचे पाचवे हंगाम होते, ज्याचा अंतिम सामना कोलकाता नाईट रायडर्स आणि चेन्नई सुपर किंग यांच्यात एमए चिदंबरम स्टेडियम, चेन्नई येथे सुरू होता आणि कोलकाता नाईट रायडर्सने चेन्नई सुपर किंगचा ५ गडी राखून पराभव केला आणि ही स्पर्धा जिंकली.

आयपीएल २०१३ च्या सहाव्या आवृत्तीत, कोलकाता येथील ईडन गार्डन्स येथे मुंबई इंडियन्स आणि चेन्नई सुपर किंग्ज यांच्यात अंतिम सामना खेळला गेला. या अंतिम सामन्यात प्रथम फलंदाजी करताना मुंबई इंडियन्सने चेन्नई सुपर किंग्जला २० षटकात विजयासाठी १४९ धावांचे लक्ष्य दिले होते, परंतु चेन्नई सुपर किंग्जला २० षटकात केवळ १२५ धावा करता आल्या आणि सामना २३ धावांनी गमावला.

२०१४ साली आयपीएलमध्ये एकूण ८ संघ खेळत होते. कोलकाता नाईट रायडर्स आणि किंग्ज इलेव्हन पंजाब यांच्यात अंतिम सामना खेळला गेला. या सामन्यात कोलकाता नाईट रायडर्स संघाने विजय मिळवला. पंजाबने प्रथम फलंदाजी करत १९९ धावा केल्या आणि कोलकाता नाईट रायडर्सला विजयासाठी २०० धावांचे लक्ष्य दिले. २०० धावांचे लक्ष्य पूर्ण करण्यासाठी कोलकाता नाईट रायडर्सच्या फलंदाजांनी केवळ १९ शतक आणि ३ चेंडूत २०० धावा केल्या आणि सामना आपल्या नावावर केला.

२०१५ हे वर्ष आयपीएलच्या इतिहासातील आठवे सत्र होते, या वर्षीचा अंतिम सामना मुंबई इंडियन्स आणि चेन्नई सुपर किंग यांच्यात ईडन गार्डन, कोलकाता येथे खेळला गेला. या अंतिम सामन्यात मुंबई इंडियन्सने २० षटकात २०२ धावा केल्या. चेन्नई सुपर किंगला विजयासाठी २०३ धावांचे लक्ष्य दिले परंतु चेन्नई सुपर किंगच्या फलंदाजांनी २० षटकात आठ गडी गमावून केवळ १६१ धावा केल्या, अशा प्रकारे चेन्नई सुपर किंगने हा अंतिम सामना गमावला आणि मुंबई इंडियन्सने ४१ धावांनी विजय मिळवला.

सन २०१६ मध्ये सनरायझर्स हैदराबाद आणि रॉयल चॅलेंजर्स बंगलोर यांच्यात अंतिम सामना खेळला गेला. या सामन्यात सनरायझर्स हैदराबादने २० षटकात २०८ धावा केल्या. आणि रॉयल चॅलेंजर्स बंगलोरला २०९ धावांचे लक्ष्य दिले होते, परंतु या सामन्याचा पाठलाग करताना रॉयल चॅलेंजर्स बंगळुरूने संपूर्ण २० षटकात केवळ २०० धावा केल्या आणि सामना 8 धावांनी गमावला.

२०१७ या वर्षातील चौथी वेळ आहे की मुंबई इंडियन्स फायनल खेळण्यासाठी मैदानावर उतरली होती. हा सामना रायझिंग पुणे सुपरजायंट्ससोबत खेळला गेला. या सामन्यात २० षटकांत मुंबई इंडियन्सला विजयासाठी 128 धावांचे लक्ष्य देण्यात आले होते, मुंबई इंडियन्सने २० षटकांत ८ विकेट्स गमावून हा सामना जिंकला.

सन २०१८ मध्ये, चेन्नई सुपर किंग आणि हैदराबाद यांच्यात अंतिम सामना खेळला गेला, यावेळी दोन वेळा चॅम्पियन चेन्नई सुपर किंगला तिसऱ्यांदा आयपीएलचे विजेतेपद आपल्या नावावर करण्याची संधी होती. मात्र या सामन्यात सनरायझर्स हैदराबादने चेन्नई सुपर किंगचा पराभव केला.

२०१९ मध्ये मुंबई इंडियन्स आणि चॅम्पियन चेन्नई सुपर किंग यांच्यात अंतिम सामना खेळला गेला. हा सामना खूप रोमांचक झाला. मुंबई इंडियन्सने चेन्नई सुपर किंग्जचा अवघ्या 1 धावांनी पराभव केला आणि या हंगामाचे विजेतेपद पटकावले.

२०२० मध्ये आयपीएल २९ मार्च २०२० पासून सुरू होणार होते. परंतु कोरोनाव्हायरस संसर्गामुळे सामना २५  एप्रिलपर्यंत स्थगित करण्यात आला होता, त्यामुळे ही स्पर्धा १९ सप्टेंबरपासून संयुक्त अरब अमिरातीमध्ये आयोजित करण्याची परवानगी भारत सरकारकडून देण्यात आली होती. यावेळी अंतिम सामना मुंबई इंडियन्सने जिंकला आणि पाचव्यांदा आयपीएल चॅम्पियन बनला.

२०२१ मध्ये कोरोनाव्हायरसचा संसर्ग हळूहळू कमी झाला. आणि यावर्षीचा अंतिम सामना चेन्नई सुपर किंगने, अशा प्रकारे चेन्नई सुपर किंगने चौथ्यांदा आयपीएलचे विजेतेपद पटकावले.

२०२२चा अंतिम सामना गुजरात टायटन्स आणि राजस्थान रॉयल्स यांच्यात खेळला गेला, ज्यामध्ये राजस्थान रॉयल्सने नाणेफेक जिंकून प्रथम फलंदाजी केली आणि संपूर्ण २० षटकात ९ गडी गमावून केवळ १२९ धावा केल्या आणि गुजरात टायटन्सला १३० धावांचे लक्ष्य दिले. गुजरात टायटन्सने हा सामना सहज जिंकला आणि विजेतेपदावर नाव कोरले.

आयपीएलमध्ये दिले जाणारे पुरस्कार

• पर्पल कॅप -: सिझनच्या संपूर्ण सामन्याच्या सुरुवातीपासून ते शेवटपर्यंत सर्वाधिक विकेट घेणाऱ्या खेळाडूला पर्पल कॅप दिली जाते. २५ एप्रिल २००८ मध्ये पहिल्यांदा सोहेल तन्वीरला पर्पल कॅप दिली होती.
• ऑरेंज कॅप -: आयपीएलमध्ये एका मोसमात सर्वाधिक धावा करणाऱ्या खेळाडूला ऑरेंज कॅप दिली जाते. २५ एप्रिल २००८ मध्ये पहिल्यांदा शॉन मार्शला ऑरेंज कॅप दिली होती.

आयपीएलचे प्रक्षेपण कुठे होते?

२००८ मध्ये सोनी एंटरटेनमेंट टेलिव्हिजन सेट मॅक्स सोबत १० वर्षांच्या कराराने प्रारंभ झाला तेव्हा IPL चे प्रसारण सुरू झाले ते संपूर्ण भारतात प्रसारित करण्यासाठी $१०२६ अब्ज खर्च करण्यात आले. पण नंतर सोनी ईएसपीएनने २०१५ ते २०१७, स्टार स्पोर्ट्सने १०१८ ते २०२२पर्यंत टेलिकास्ट करण्यासाठी करार केला आहे, आणि डिस्ने हॉटस्टारमध्येही ते प्रसारित करत आहे.